Azərbaycan, Bakı, 2 aprel /Trend, müxbir Y.Ostapenko/
Trend-in Avropa İttifaqının Tempus proqramının Azərbaycandakı milli ofisinin rəhbəri Pərviz Bağırovilə müsahibəsi
- Tempus Avropa İttifaqının ən çox maliyyələşdirilən proqramlarından biridir və Tempus IV proqramının sonuncu mərhələsi artıq iki ildir fəaliyyət göstərir. Bu müddətdə hansı əsas nailiyyətləri qeyd edərdiniz?
- Tempus Avropa İttifaqının Azərbaycanda ən uzunmüddətli proqramlarından biridir. O, 1995-ci ildən fəaliyyət göstərir. Proqram Aİ-yə tərəfdaş ölkələr və Avropa ölkələri ilə ali məktəblərarası əməkdaşlığa yönəlib, həmçinin ali təhsilin modernləşdirilməsini dəstəkləyir. Aİ-nin mehriban qonşuluq siyasətində əsas strateji istiqamətlərindən biri ali təhsildir. Bu, Avropanın tərəfdaş ölkələrlə yaratmağa can atdığı körpülərdən biridir.
Əvvəllər Avropa İttifaqı öz təhsil proqramında əsas diqqəti ali təhsil və cəmiyyət arasında qarşılıqlı fəaliyyətə, əsasən də ali məktəblərin buraxdığı kadrların reallaşmasına yönəldirdi. Bu il prioritet maraqlar sahəsi kimi universitetlərin idarə olunması seçilib.
- Sizin fikrinizcə, Azərbaycanda təhsil sisteminin modernləşdirilməsində Bolonya prosesinin rolu necədir?
- Zənnimcə, Bolonya prosesi ölkələrində Bolonya prosesinin və onunla əlaqədar islahatların ali təhsilin bütün problemlərini həll edən panaseya olması haqqında fikir yanlışdır. Bu, belə deyil.
Bolonya prosesi ali təhsilin idarə olunmasında yaxşı təcrübədir. Lakin Avropanın özündə də onun ünvanına tənqidlər var. Bolonya prosesi Avropa nailiyyətlərinin hər bir ölkə üçün uyğunlaşdırılaraq tətbiqinə və bununla da təhsilin keyfiyyətinin artırılmasına imkan yaradır. Lakin ilk növbədə öz üzərində ciddi çalışmağa başlamaq lazımdır.
- İctimaiyyətin Azərbaycanda Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilən təhsil proqramlarının mövcudluğu barədə kifayət qədər məlumata malik olduğunu hesab edirsinizmi? Bu proqramların təqdim etdikləri imkanlardan lazımınca istifadə olunurmu?
- Böyük maraq görmək istərdim. Aİ proqramlarını "böyük qazanla" müqayisə etmək olar. Hər kəs oradan bacardığı qədər götürür. Təcrübə belədir ki, ali məktəblər tərəfindən Tempusa nə qədər çox tələbat olarsa, Aİ-nin bu və ya digər layihələrin reallaşması üçün vəsait ayırmaq şansları da bir o qədər böyük olar.
Ali məktəblərin Tempus proqramına kifayət qədər cəlb olunmamasının səbəbi odur ki, bu proqramın layihələri donor layihələrin əsas hissəsi kimi xarici dildə - ingilis, fransız və ya alman dillərində hazırlanır. Universitetlərdə layihələri yarada biləcək şəxslər, ilk növbədə, müəllim heyəti, yəni ideyanın əsas generatorları əksər hallarda xarici dili bilmirlər. Bununla yanaşı, ümumi apatiya mövcuddur.
Avropa ali məktəblərinin təcrübəsi fəal tələbələrin layihələrin yazılmasına cəlb olunmasının məqsədəuyğun olduğunu göstərir. Azərbaycanda təəssüf ki, hələ də müəllimlərlə tələbələr arasında sədd var. Bu mənfi tendensiyanın tədricən aradan qaldırılması üçün vaxt lazımdır.
- Azərbaycan regionlarından təhsil müəssisələri, müəllim və tələbələr Aİ-nin proqramlarına cəlb olunubmu? Və bu, hansı səviyyədədir?
- Ümumilikdə, Azərbaycan üzrə Tempus layihələrində iştirakda ən çox fəallığı Dillər Universiteti, Bakı Dövlət Universiteti, Xəzər Universiteti göstərir. Onlarla yanaşı, Turizm Universiteti, Gəncə Dövlət Universiteti, Slavyan Universiteti, Naxçıvan Universiteti, Tibb Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası, Sumqayıt Dövlət Universiteti və digərləri cəlb olunub.
Azərbaycan regionlarında ali məktəblər arasında daha çox fəal olan Gəncə və Naxçıvan universitetləridir. Hazırda biz Lənkəranın təhsil müəssisələri ilə əməkdaşlığı canlandırmağa çalışırıq.
- Proqramın yenilikləri barədə necə məlumat verirsiniz?
- Bizdə elektron ünvanlar siyahısı var və biz layihə üzrə yeni məlumatları mütəmadi olaraq həmin ünvanlara göndəririk. Həmçinin, ildə iki dəfə məlumat sessiyası keçiririk və bu sessiyalara xeyli sayda insan toplaşır.
Tempus bir çox təhsil yarmarkalarında iştirak edir. Son dəfə biz ötən ilin sonunda beynəlxalq təhsil sərgisi olan Təhsil Karyera Sərgisində (Education Career Exhibition) iştirak etmişik. Aprelin əvvəlində daha bir sərgi keçiriləcək və həmin sərgidə Tempus Erazmus Mundus və Jan-Mone proqramları ilə təqdim olunacaq.
- Layihə necə yazılır?
- Elektron forma var və bunu doldurmaq lazımdır. Lakin buna qədər layihənin nə üçün olması, nəyə lazım olması, onun işləyib işləməyəcəyi ilə bağlı çərçivəsini dəqiq müəyyən etmək lazımdır. Sonra mütləq tərəfdaşlar tapmaq lazımdır. Belə ki, ərizə bir sıra tərəfdaşın iştirakı ilə bir təşkilatın adından təqdim edilir.
- Hansısa ən çox yaddaqalan layihələr varmı?
- Bu vaxtadək təxminən 22 layihə maliyyələşdirilib. Tempusun bütün layihələri iki əsas istiqamətdədir: Azərbaycanın ümumi təhsil siyasətində struktur dəyişiliklərinə istiqamətlənmiş - struktur; ali təhsil müəssisələri daxilində hansısa proqramın irəliləməsi üçün ali təhsil müəssisələri arasında həyata keçirilən müştərək Avropa layihələri.
Neft Akademiyası və Sumqayıt Dövlət Universiteti Köln Universiteti ilə birgə energetika resurslarının idarə olunması sahəsində çox maraqlı layihə hazırlayıb. Bu çox uzunmüddətli bir layihə olub və bir neçə dəfə Aİ tərəfindən təqdir olunub. Köln Universitetinin professoru Rza Talibi Dəryani - İrandan olan azərbaycanlı bu layihə üçün bütün varlığı ilə can yandırıb. Sona çatdırıldıqdan sonra bu layihə Azərbaycan hökumətinin genişmiqyaslı dəstəyini alıb.
Həmçinin Tibb Universitetinin də iştirak etdiyi immunologiya üzrə maraqlı layihəni qeyd etmək olar. Professor Gülnarə Nəsrullayeva tərəfindən aparılan layihədə Azərbaycanda ilk dəfə olaraq immunologiya laboratoriyası yaradılıb.
- Mərkəziniz həmçinin Aİ-nin ikinci hissəsi ötən il fəaliyyətə başlayan Erazmus Mundus proqramı lə məşğuıdur. Onun fəaliyyəti nə dərəcədə uğurludur?
- Erazmus Mundus Aİ-nin və tərəfdaş ölkələrin ali məktəbləri arasında əməkdaşlığın qurulması, tələbə və müəllimlərin mübadiləsi üzrə proqramdır. Bu proqramda Azərbaycanın üç universiteti - Xəzər Universiteti, Turizm Universiteti və Gəncə Dövlət Universiteti fəal iştirak edib.
Yuxarıda adları sadalanan ali məktəblər sözügedən proqram üzrə Aİ ölkələrinə hər il müəyyən sayda tələbə göndərən konsorsiumun bir hissəsidir. Fərdi qaydada ərizə verən tələbələrin xaricə göndərilməsi imkanlarını nəzərdə tutan proqramlar da mövcuddur. Erazmus Mundus Azərbaycanda 2007-ci ildən fəaliyyətə başlayıb və bu proqramın təxminən 60-70 iştirakçısı Avropaya göndərilib.
- Aİ-nin Jan-Mone proqramının əsas istiqaməti nədir?
- Jan-Mone proqramı Aİ-nın maliyyələşdirdiyi, Azərbaycandakı təhsil proqramlarının ən yenisidir. Proqram əsasən Avropa inteqrasiyasına istiqamətlənib. Bütün auditoriya - tələbələr və müəllimlər. Könüllü təhsil kursları və proqram çərçivəsində universitetlərdə tətbiq olunan modullar tələbələrin avrointeqrasiyaya marağını stimullaşdırmağa yönəlib. Bu kursların aparılması üçün Avropadan professorlar cəlb olunur.
- Azərbaycanda təhsil sahəsinin gələcəyi ilə bağlı nə dərəcədə nikbinsiniz?
- Mən həmişə nikbin əhval-ruhiyyədəyəm, belə ki, öz ölkələrini sevən maraqlı gənc insanlarla görüşürəm və onlar gələcəkdə hər şeyi ancaq yaxşı istiqamətə dəyişmək istəyirlər. Azərbaycanda təhsil sistemi artıq Avropa təhsil sisteminə yaxınlaşıb. Gənc təhsilli insanlar ölkənin gələcəyidir.