Trend -un Yaxın Şərq Redaksiyasının rəhbəri Rufiz Hafizoğlu
İslamın bütün ibadətləri kimi Həcc də dərin hikmət və fəzilətləri əhatə etməkdədir. Bu mərasimin ən gözəl məqamlarından biri isə irqindən və tutduğu vəzifədən asılı olmayaraq hamının eyni qiyafədə bir yerdə Kəbənin ətrafına təvaf etməsidir.
Bir çoxları bu ibədətin sırf islamın bir din kimi formalaşmasından sonra yarandığını söyləsələr də, bu ibədətin və qurban kəsmə məarasiminin kökləri islamdan əvvəlki mərəhələ də mövcud idi. İslamdan əvvəl cahiliyyə dövründə də ərəb tayfaları ətraf bölgələrdən Kəbəyə gələrək Həcc ziyarəti edər və qurbanlar kəsərdilər. Hətta qurban kəsmə mərasiminin digər dinlərdə olduğu da Qurani-Kərimdə açıq şəkildə bildirilməkdədir. Quran ayələrinə nəzər salsaq, ilk qurban kəsən şəxsin Adəm peyğəmbərin övladlarının olduğunu görərik.
"(Ey Muhəmməd) Onlara Adəmin iki oğlunun əhvalatını olduğu kimi söylə. Onlar qurban gətirdikləri zaman birinin qurbanı qəbul edilmiş, digərininki isə qəbul olunmamışdı. (Qurbanı qəbul olunmayan Qabil qardaşı Habilə) demişdi: "Səni mütləq öldürəcəyəm! (Habil ona) belə cavab vermişdi: "Allah yalnız təqva səhiblərindən (qurban) qəbul edər!" (əl-Maidə 27)
Qurban sözünün mənası ərəbcə yaxınlaşmaq mənasını verir. Dolayısıyla bu bayram Allaha yaxınlaşmağın bayramı kimi qəbul edilə bilər.
Hicrətin 6-cı ilində Həcc müsəlmanlara da əmr edildikdən sonra müsəlmanların peyğəmbərin başçılığı altında Məkkəyə getmək istəkləri uğursuzluqla qarşılandı. Belə ki, onlara Məkkəyə giriş izni verilmədi. Tam bir ildən sonra isə Məkkənin fəthi ilə müsəlmanlar peyğəmbərin başçılığı ilə Həcc ziyarətini etdilər. Bəziləri Məhəmməd peyğəmbərin bir neçə dəfə həcc etdiyini söyləsələr də, o, həyatında iki dəfə həcc edib. Həcc ibədətinin bir neçə özünəməxsus məqamları olsa da, bu ibədətin ən maraqlı və yüksək zirvəsi zəvvarlar tərəfindən qurbanların kəsilməsidir. Məhz bu səbəbdən də bir çox müsəlman ölkələrində bu bayrama "İd al adha" yəni qurban bayramı adı verilib.
Bu bayram bütün müsəlman aləmində eyni təm-təraqla qeyd edilir. Müsəlmanların bir çoxu bu bayramda vəzifələrinin sadəcə qurban kəsməklə bitdiyini düşünsələr də, əslində, bu belə deyil. Çünki Allahın kəsilən qurbanlara ehtiyacı yoxdur. Qurani Kərimdə Əl-Həcc surəsinin 37- ci ayəsində belə buyrulub: "Onların nə əti, nə də qanı əlbəttə, Allaha çatmaz. Allaha çatacaq olan yalnız sizin təqvanızdır (səmimi-qəlbdən etdiyiniz ibadətdir). Allah sizi doğru yola yönəltdiyi üçün Onu (layiqincə) uca tutasınız deyə, bunları sizə belə ram etdi. Ehsan (yaxşı əməl) edənlərə müjdə ver!"
Bu ayədən də belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, qurban kəsməklə yanaşı, Allah xeyir iş görməyi də əmr edir və insanları xeyir işlər görməyə şövq edir. Başqa bir ayədə isə belə deyilməkdədir: "Xeyirli işlər görməkdə bir-birinizlə yarışın". Bu da onu göstərir ki, bir müsəlmanın vəzifəfsi sədəcə namaz, oruc, həcc və qurban kəsməklə məhdudlaşmır, bütün bunlarla yanaşı, müsəlmanlara xeyirli işlər görmək də əmr olunur. Məhəmməd peyğəmbər öz hədislərində insanların ən xeyirlisinin xeyir işlər görən və başqalarına yardım edənlərin olduğunu bildirməkdədir.
Bu bayramda qurban kəsməklə yanaşı, Allahı daha çox zikr etmək və ehtiyacı olan insanlara yardım etmək ən önəmli işlərdən biridir. Buna dəlil olaraq peyğəmbərin səhabələrinə dediklərini misal gətirmək olar. Bir çox hədislərdə ən yaxşı əməlin Allahı tez-tez yada salmaq və sədəqə vermək olduğu bildirilir.
Bayram ərəfəsində ən sevilən və xoş görülən əməllərdən biri də qohumları ziyarət etməkdir. İslam qohumluq əlaqələrinə çox önəm verir. Peyğəmbər öz hədislərində qohumlarla əlaqəni kəsənin müsəlman olmadığını bildirib.
Bəzi müsəlman alimlər qurban kəsməyin hamıya vacib olduğu qənaətində olsalar da, bir çoxları bunun heç də hamıya vacib olmadığını söyləməkdədir. Əslində, qurban kəsmək imkanı olan şəxslərə vacibdir va bunun yerinə yetirilməsi yaxşı olardı. Borc götürərək qurban kəsmək isə islamda xoş görülməyən işlərdən biridir. Çünki islam, ümimiyyətlə dinlər insanların həyatını çətinləşdirmək üçün deyil, onların həyatını yüngülləşdirmək üçün nazil edilib.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə : [email protected]