Azərbaycan, Bakı, 11 noyabr/ Trend , müxbir Ü.Sadıqova, B.Həsənov/ İraqın Baş naziri Nuri Əl - Malikinin muxtariyyətlərin, o cümlədən kürd muxtariyyətinin hüquqlarının məhdudlaşdırılması barədə təklifi Bağdada mərkəzi hakimiyyəti möhkəmləndirməkdə kömək etsə də, kürd hökuməti Əl -Maliki ilə razılaşmayacaq.
Baş nazir Maliki İraqın yeni Konstitusiyasına dəyişikliklər etməyi təklif edib. Təkliflərə əsasən, İraqın muxtariyyətləri və inzibati mərkəzlərinin hüquqları məhdudlaşdırılacaq və onların üzərində mərkəzi Bağdad hakimiyyətinin nəzarəti güclənəcək. Xüsusilə də bu, neftdən gələn gəlirlərin vahid xəzinəyə daxil olması və ümumi qanunun bu ərazilərdə yayılmasıdır, - AlJazeera xəbər verir. Lakin kürd administrasiyasın rəhbəri Məsud Bərzani və İraqın kürd mənşəli prezidenti Cəlal Tələbani Əl - Malikinin təklifini İraqın kürd azlıqlarının hüquqlarının pozulması hesab edərək, onun əleyhinə çıxırlar.
"Kürdlər daim İraq siyasətində lider rolunda maraqlı olublar. Buna görə də onlar maraqlarına cavab verməyən istənilən sənədin və ya Əl - Malikinin sazişinin əleyhinə olacaqlar", - Kərkük Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Əhməd Tağı Trend - a bildirib.
1975 - ci ildən başlayaraq, Kürdüstan Demokratik Partiyasının rəhbərlik etdiyi İraqın kürd əhalisi, muxtariyyət və ölkənin ərəb əhalisi ilə eyni hüquqlar tələb edib. Kürdlər ABŞ - ın 2003 - cü ildə İraqda başladığı hərbi əməliyyatda daha əhəmiyyətli rol oynayıblar və bunun nəticəsində 2005 - ci ildə Kürdüstan ərazisində muxtariyyət formalaşdırılıb. Amerikanın İraqa nəzarətə başlaması ilə kürdlər ölkənin daxili siyasətində daha fəal olublar. İraqdakı kürd maraqlarını, daha dəqiqi, kürdlərin parlament və hökumətdə yer tutmaq hüquqlarını və İraq neftindən əldə edilən gəlirlərə hüquqlarını həyata keçirmək üçün onların əlinə yaxşı imkan düşüb.
Ölkənin hazırki Baş naziri Əl - Maliki təhlükəsizliyə nəzarətin ABŞ - ın səlahiyyətindən çıxması üçün Bağdadda müstəqil və vahid hökumətin yaradılmasını dəfələrlə bəyan edib. Onun Konstitusiyada kürdlərin və İraqın digər xalqlarının vəziyyətinə dəyişikliklər edilməsi haqqında hazırki təklifi də kürdlərin hüquqlarının pozulacağı demək deyil, - iraqlı ekspert Tağı hesab edir. "Kürdlər deyə bilməzlər ki, onların hüquqları pozulub və ya hüquqlardan məhrumdurlar. Onlar İraq muxtariyyətini idarə edirlər", - ekspert bildirib. Lakin onun rəyinə görə, güclü mərkəzi hakimiyyət barədə məsələdə onlar Əl - Maliki təklifinin əleyhinə çıxış etməyərək, onun hökumətini dəstəkləyəcəklər. Əvvəllər Bağdad xüsusilə də Türkiyə - İraq sərhədləri məsələsində və Türkiyə ordusunun muxtariyyət ərazisində hərbi əməliyyat aparmasında Türkiyə və Kürdüstanın danışıqlarında vasitəçi olub.
Bununla əlaqədar, kürdlərin Bağdad hakimiyyətinə böyük təsiri və İraq neftinə nəzarəti nəzərə alaraq, gələcək milli hökumətin formalaşdırılmasını, onların iştirakı və maraqları olmadan təsəvvür etmək mümkün deyil. Kürdlərin İraq Konstitusiyasına düzəlişlərlə bağlı hədsiz qəzəblənmələri, çox ehtimal ki, onların administrasiyasının fəaliyyətinin genişlənməsi ilə başa çatacaq, - Britaniyanın Durham Universitetinin (University of Durham) analitiki Kristofer Devidson (Christopher Davidson) hesab edir.
"Kürdlərin səlahiyyətlərinin genişlənməsi kürd administrasiyasına son qoymaq istəyən Türkiyənin İraqla münasibətlərində problemlərə gətirə bilər", - Devidson elektron poçtla Trend -a bildirib.
Lakin Türkiyənin Avrasiya Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin analitiki Bayram Sinkayın rəyinə görə, münasibətlərdəki problemi, İraq kürdlərinin ümumi siyasətindən daha çox, kürdlərin İraq neftindən gələn gəlirin böyük hissəsini tələb etməsi yarada bilər. Onun sözlərinə görə, bu, İraqın digər azlıqlarının hüquqlarını pozur.
Kürdlər İraqın ümumi əhalisinin 21% - ni təşkil edir (təxminən 6 mln.). Kürdüstan ərazisində İraqın neft ehtiyatlarının 60% -i cəmləşib.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan - [email protected]