Trend-in Yaxın Şərq redaksiyasının rəhbəri Rufiz Hafizoğlu
İsrail ilə Türkiyə arasında Davosda yaşanan böhran üzərinə daha ciddi bir böhran da əlavə olundu. Belə ki, Yunanıstan, İslandiya, İordaniya, Küveyt, Türkiyə və bir sıra Avropa dövlətləri daxil olmaqla, Aralıq dənizindəki beynəlxalq sulardan istifadə edərək, İslam Dünyasında zülmə qarşı mübarizə simvoluna çevrilmiş Qəzzaya gedən "Azadlıq donanması"na gözlənilmədən edilən hücum nəticəsində əksəriyyəti Türkiyə vətəndaşı olmaqla ərəblər də silahlı insidentin qurbanına çevrildilər.
İsrail dəniz donanmasının dinc və humanitar aksiyaya qarşı atdığı bu addım, dünya ictimaiyyəti və siyasi dairələrin kəskin etirazına səbəb oldu. Təbii ki, ilk növbədə, ən kəskin etiraz rəsmi Ankaradan gəldi. Türkiyə ilə küsüb-barışmağı adət edən İsrail üçün Ankaranın addımı hər nə qədər gözlənilən idisə, Yunanıstandan gələn etiraz İsrailin bir o qədər də ürəyincə olmadı.
Ankara ilə hərbi təlimlərin ləğv edilməsindən sonra, Təl-Əviv pilotsuz təyyarələrin sınaq məkanına çevrilən Yunanıstan səması üçün, demək olar ki, tamam itdi. Afina -Təl-Əviv hərbi təlimləri başa çatdı.
Şübhəsiz, rəsmi Təl-Əviv baş verənlər qarşısında susmadı və İsrail xarici işlər nazirinin köməkçisi, bir o qədər də uzaq olmayan tarixdə, Türkiyə ilə İsrail arasında baş verən səfir böhranının əsas qəhrəmanı Deni Ayalon hücuma məruz qalan gəmilərdə terrorçuların olduğunu bildirərək, İsrail dövlətinə haqq qazandırdı. Ayalon İsrail dəniz qüvvələrinin bu addımının zəruri olduğunu bildirərək, atılan addımın, gələcəkdə ehtimal edilən "silah koridoru"nun qarşısını almaq üçün edildiyini bildirdi.
Ən maraqlısı isə o oldu ki , XİN rəsmisi blokadada olan Qəzzanın bir o qədər də humanitar yardıma ehtiyacı olmadığını bildirərək, bütün yardımların İsrail ərazisindən edilməli olduğunu bəyan etdi.
Lakin bu bəyanatın fonunda diqqətdən qaçan məqamlar vardı; bu da beynəlxalq humanitar təşkilatlar tərəfindən göndərilən bütün humanitar yardımların Mahmud Abbasın idarəçiliyi altında olan İordan çayının qərb sahillərindəki bazarlarda satılması faktıdır.
"Azadlıq donanması" missiyası sona çatmadı, olan oldu, qələm qaldırıldı, səhifələr də qurudu.
İsrailin keçirdiyi aksiya hər nə qədər gözlənilməz olsa da, eyni gündə - Türkiyədə ölkənin istiqlalını və hərbi gücünü sarsıtmağa yönəldilmiş bir hadisə baş verdi. Türkiyə tarixində, demək olar ki, ilk dəfə PKK terrorçularının İsgəndərumda hərbi gəmiyə hücumu nəticəsində, türk ordusu itki verdi.
Bir çox Türkiyə siyasətçiləri İsgəndərum hadisəsi ilə "Azadlıq donanması"na edilən hücum arasında heç bir əlaqənin olmadığını, bunun sadəcə təsadüf olduğunu söyləsələr də, bəllidir ki, bir çox siyasi hadisələrə meydan seçilən Türkiyədə təsadüf olmur.
Ehtimallar isə İsgəndərumda türk hərbçilərinin qətlinin "Azadlıq donanması"na edilən basqının gündəmdən uzaqlaşdırılması üçün edildiyini göstərir.
"Azadlıq donanması"na edilən basqına və ümumiyyətlə, yəhudil - ərəb münaqişəsinə dini münaqişə adı verilməsə də, bunun, sadəcə, etnik zəmində baş verdiyi söylənilsə də, istər ərəb, istərsə də yəhudi tərəfi münaqişəyə heç də milli və ya etnik münaqişə gözü ilə deyil, dini münaqişə gözü ilə baxırlar.
Məhz bunu yaxşı bilən və bu münaqişədə yetərincə təcrübəsi olan İsrail baş verənlərin fonunda dünyaya və xüsusilə də yaşıl zolağa ismarış vermək istədi, bu ismarış isə "İsrailin müqəddəratı ilə oynamaq olmaz" ismarışıdır.
Təbii ki, İsrail özünəməxsus bir şəkildə gəmilərin kapitulyasiya edərkən, dünya ictimaiyyətinin kəskin reaksiyasına məruz qalacağını və atılan addımın ölkənin nüfuzuna ciddi təsir edəcəyini bilirdi. Lakin İsrail öz müqəddəratı və gələcək statusu üçün beynəlxalq nüfuzundan belə keçdi.
Bu, ilkin baxımdan hər nə qədər İsrailin uğuru hesab edilsə də, əslində HƏMAS-ın da istədiyi məhz budur - beynəlxalq qurumların qərarlarına məhəl qoymayan İsraillin bir dövlət olaraq gözdən düşməsi.
"Azadlıq donanması"na edilən basqın Türkiyə - İsrail münasibətlərinə təsiri ilə yanaşı, Ankaranın daxili siyasətində də öz əksini tapacaq.
Ehtimal edilir ki, ölkə müxalifəti Davos fatehi Baş nazir Ərdoğanın atacağı addımı gözləyir. Bu addımın nə olacağından asılı olmayaraq, müxalifət hakimiyyəti qınayacaq. Əgər Ərdoğan hökuməti İsrailə qarşı sadəcə bəyanatlarla kifayətlənsə, ölkədə keçiriləcək gələcək Parlament seçkilərində ciddi səs itirəcək.
Maraqlıdır, hər zaman regionun supergücü olduğunu isbat etməyə çalışan Türkiyə və yeni osmanlılar, özlərini bir daha təsdiq etmək üçün İsrailə Kipr təcrübəsini yaşadacaqmı? Böyük ehtimal ki, bu olmayacaq; Türkiyənin dövlət naziri Bülənt Arınc da hadisə ilə bağlı verdiyi açıqlamada ölkəsinin beynəlxalq sulara hərbi gəmilərini göndərməyəcəyini bəyan etdi.
"Azadlıq donanması"nın hadisəsi fonunda daha ciddi bir məsələ var - bu da daha öncəki illərdən fərli olaraq, türklər və ərəblərin Qəzza adına bir yerdə ölmələri faktıdır.
Bu hadisə, şübhəsiz, İslam düşüncəsinə sahib hər bir kəsin İsrail əleyhinə daha da ciddi şəkildə birləşməsinə səbəb olacaq.