Azərbaycan, Bakı, 21 yanvar / Trend / Trend -ın Azərbaycanın kənd təsərrüfatı naziri İsmət Abbasovla müsahibəsi
Azərbaycanın quşçuluq müəssisələrinin idxal etdikləri yemə ƏDV-nin ləğvi ilə bağlı təklifini necə qiymətləndirirsiniz?
Hazırda ölkəyə hələ də kənardan quş əti idxal edildiyini nəzərə alaraq, respublikada quşçuluğun daha da inkişaf etdirilməsi və quş ətinə olan tələbatı yerli istehsal hesabına ödəmək məqsədilə, idxal edilən yem və yem əlavələrinə və texnoloji avadanlıqların hissələrinə 18% əlavə dəyər vergisinin ləğv edilməsini kənd təsərrüfatı nazirliyi kimi, məqsədəuyğun hesab edirik. Bu, məhsulun maya dəyərinin artmasına və son nəticədə. quşçuluq məhsullarının qiymətlərinin bahalaşmasına səbəb olur.
Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sferasının inkişafı üçün 2008-ci il üçün hansı prioritetlər müəyyən edilib?
- 2008-ci il üçün "Ərzaq Təhlükəsizliyi Proqramı" çərçivəsində, taxılçılıq, kartof, tərəvəz və bostançılıq, meyvə və üzümçülük sahələrinin inkişafı prioritet olacaq. Taxılçılıq sahəsində Azərbaycan əhalisinin çörəyə olan tələbatının ödənilməsi, toxumçuluq işlərinin yaxşılaşdırılması, yeni sortlarının yaradılması sahəsində tədbirlər görməyi planlaşdırırıq. Meyvəçilik və üzümçülükdə yüksək məhsuldar sortlardan istifadə etməklə yeni bağların salınması, tinglik təsərrüfatlarının, xüsusilə, özəl tinglik təsərrüfatlarının inkişaf etdirilməsi sahəsində fəaliyyət göstərməyi proqnozlaşdırırıq. Heyvandarlıqda damazlıq işinin yaxşılaşdırılması, süni mayalanma tədbirlərinin genişləndirilməsi prioritet sahədir. Heyvandarlıq məhsullarının emalı müəssisələrinin yeni texnologiya əsasında həlli isə, bu sahəyə dövlət kreditlərinin ayrılmasını tələb edir. 2008-ci ildə ət və süd məhsulları istehsalının artımı, heyvanların yüksək keyfiyyətli yemlə təmin olunması üçün qarışıq yem istehsal edən zavodların və sexlərin istifadəyə verilməsi əsas vəzifələrdən biri olacaq. Aqrar sahənin mövcud potensialından səmərəli istifadə etmək, rəqabət qabiliyyətli kənd təsərrüfatı məhsullarını istehsal etmək məqsədilə, "Azərbaycan Respublikasının aqrar-sənaye kompleksinin inkişafı strategiyası (2008-2015-ci illər)" layihəsi hazırlanıb. Strategiyanın əsas vəzifələrinə, torpaq, su, meliorasiya və irriqasiya sistemlərindən səmərəli istifadə etməklə, rəqabət qabiliyyətli məhsul istehsalının artırımasına şərait yaradılması, yeni texnologiyalara və dünya təcrübəsinə əsaslanaraq, bitkiçilik və heyvandarlıq məhsulları istehsalının artırılması, yeni emal müəssisələrinin yaradılması, baytarlıq, fitosanitar və texniki xidmətlərin rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi daxildir.
Fikrinizcə, Azərbaycanda hansı aqrar sahənin inkişaf potensialı daha böyükdür?
- Düşünürəm ki, Azərbaycanda üzümçülüyün və meyvəçiliyin inkişaf potensialı daha genişdir. 1970-80-ci illərdə üzüm bağlarının sahəsi 267 min hektara, meyvə bağlarının sahəsi isə 152,4 min hektara çatdırılıb. Eyni zamanda, bu sahələrin maddi-texniki bazası, bölgələrdə isə, ixtisaslaşmış emal sənayesi yaradılıb. Bu sahələri yenidən təkmilləşdirmək və yüksək texnologiyalar tətbiq etməklə, beynəlxalq standartların tələblərinə cavab verən keyfiyyətli məhsul istehsal etmək mümkündür. Bundan əlavə, toxumçuluğu inkişaf etdirmək və sahələrin məhsuldarlığını artırmaqla, kənd təsərrüfatı məhsullarının potensialından səmərəli istifadə etmək olar. Quşçuluğun böyük inkişaf potensialı var. Hələ 10 il bundan əvvəl sənaye quşçuluğu fəaliyyət göstərmirdi. İndi isə, respublikamızda yaradılmış əlverişli şərait nəticəsində, 28 quşçuluq fabriki işləyir. Bu fabriklərdə 2007-ci ildə 19 min ton quş əti istehsal olunub. Sahənin inkişaf potensialını nəzərə alaraq, yaxın gələcəkdə quşçuluq fabriklərinin sayının 40 -a, quş əti istehsalının 45 min tona çatdırılması mümkündür. Əsas məqsəd respublika əhalisinin daxili istehsal hesabına quş əti və yumurta ilə təmin olunmasıdır.
2008-ci ildə Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının artımı gözlənilimir?
- Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına hər hektar əkin sahəsinə görə, dövlət büdcəsi hesabına, 40 manat yardımın verilməsi ilə əlaqədar, 2008-ci ildə kənd təsərrüfatının bütün sahələrində artım gözlənilir. Buğda istehsalçılarının stimullaşdırılması nəticəsində, payızlıq taxılın əkini sahəsi əvvəlki ilə nisbətən 141 min hektar artıb. Bundan başqa, 2008-ci ildə əlavə 350-360 min ton payızlıq taxıl məhsulunun artımı gözlənilir. Bazarın tələbini, emal və ixrac imkanlarını nəzərə alaraq, 2007-ci ilə nisbətən 2008-ci ildə kartofun, tərəvəzin, meyvə və üzüm istehsalının artacağı proqnozlaşdırılır. Hesablamalar göstərir ki, 2008-ci ildə süd istehsalı 3%, ət istehsalı 5%, o cümlədən quş əti 7%, yumurta istehsalı 9% arta bilər.
- Kənd təsərrüfatı sahəsində beynəlxalq maliyyə qurumlarının dəstəyi ilə həyata keçirilən layihələrin son durumunu necə qiymətləndirirsiniz?
- Belə layihələrin son durumunu qənaətbəxş hesab etmək olar. İmzalama ərəfəsində olan layihələr də var. Beynəlxalq maliyyə qurumları ilə əməkdaşlığın müntəzəm olaraq genişləndirilməsinə istinadən, belə layihələrin sayının ilbəil artırdığını söyləyə bilərik. Hazırda kənd təsərrüfatı sahəsində Dünya Bankının 3, Kənd Təsərrüfatının İnkişafı üzrə Beynəlxalq Fondun 2 layihəsi ilə bərabər, 5 layihə həyata keçirilir. Onların reallaşdırılmasını Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nəzdində Kənd Təsərrüfatı Kreditləri üzrə Dövlət Agentliyi təmin edir. Ümumi dəyəri $57,4 mln. olan "İkinci Kənd Təsərrüfatının İnkişafı və Kreditləşməsi Layihəsi" - nin əsas məqsədi fermerlərin, kiçik və orta müəssisələrin kənd təsərrüfatına dəstək xidmətlərindən yararlanma imkanlarının genişləndirilməsi, kənd yerlərində bazar təmayüllü investisiyaların stimullaşdırılması yolu ilə məhsuldarlığın və gəlirlərin daha da artırılmasıdır. Bu layihə ilə kiçik kənd təsərrüfatı müəssisələrinə, kredit ittifaqlarına kreditlər verilir, informasiya və məsləhət xidmətlərinə yardım göstərilir. Dünya Bankı tərəfindən maliyyələşən "İkinci İnstitusional Quruculuğa Texniki Yardım" layihəsi çərçivəsində, restrukturizasiya nəticəsində 2006-ci ildən $6,1 mln. dəyərində "Azərbaycanda Quş Qripinə hazırlıq" layəhəsinin icrasına başlanılıb. Ümumi dəyəri $21,1 mln. olan "Kənd İnvestisiya Layihəsi" respublikaının Muğan-Salyan, Şirvan düzü və Naxçıvan regionlarında əhalinin yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşmasına yardım edir. Bu layihənin köməyi ilə artezian quyularının qazılması, su xəttinin çəkilməsi, sosial yönümlü binaların tikintisi, bərpası, kanalların çəkilməsi, təmizlənməsi işləri artıq görülüb. 2007-ci ildə yekunlaşan və dəyəri $9,9 mln. olan "Dağ və Yüksək Dağlıq Ərazilərin İnkişaf Etdirilməsi Proqramı"nın birinci mərhələsi Kənd Təsərrüfatının inkişafı üçün Beynəlxalq Fondunun (İFAD) Qəbələ, İsmayıllı, Gədəbəy, Daşkəsən, Lerik və Quba rayonlarında icmaların inkişafına yardım kimi nəzərdə tutulub. Proqramın məqsədi dağ və yüksək dağlıq ərazi əhalisinin həyat səviyyəsini yaxşılaşdırmaq, gəlirlərini artırmaq və təbii ehtiyatların qorunmasıdır. Ümumi dəyəri $25,2 mln. olan " Şimal - Şərq İnkişaf Layihə"sinin məqsədi ölkənin şimal-şərqində yerləşən Abşeron, Dəvəçi, Xızı və Siyəzən rayonlarının suvarılan ərazilərində yaşayan 15012 ailənin yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşdırılması üçün gəlir əldə etmək imkanlarının yaradılmasıdır.
2008-2009-cu illərdə Azərbaycan hansı dövlətlərlə aqrar sahədə əməkdaşlıq haqqında saziş imzalamaq niyyətindədir?
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən 2008-2009-cu illərdə müxtəlif dövlət və təşkilatlarla kənd təsərrüfatı, baytarlıq və fitosanitariya sahələrində əməkdaşlıq haqqında saziş sənədləri hazırlanıb və imzalanmaq üçün təqdim olunub. Bu dövlətlər arasında Avstriya, Yunanıstan, Yaponiya, İsrail, Kanada, Macarıstan İsveç, Misir, Rusiya, Qazaxıstan, Xorvatiya, Kuba, Meksika, Çin, Tunis, Mərakeş, Seneqal, Mali, Türkmənistan, Tacikistan, Türkiyə, Belarus, Gürcüstan var. Avropa İttifaqı ilə anlaşma memorandumunun da imzalanması gözlənilir.
Ölkədə ötən ilin əvvəlində enerji daşıyıcıları qiymətlərinin artımı ilə bağlı kənd təsərrüfatı istehsalçıları üçün nəzərdə tutulmuş subsidiyalar indiyə kimi nə qədər fermeri əhatə edib?
59 rayon komissiyaları tərəfindən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına hər hektar əkin sahəsinə görə 40 manat dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına yardımın verilməsi ilə əlaqədar sənədlərə Respublika Komissiyasında baxılıb. sənədlər Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinə və "Kapital Bank" ASC-nin yerli rayon şöbələrinə göndərilib. Bu məqsədlə respublikanın rayonları üzrə cəmi 371370 kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına 42191397 manat 20 qəpik məbləğində vəsait ödənilib. Yardımın verilməsi prosesi 2007-ci ildə tam başa çatdırılıb.
Buğda istehsalının stimullaşdırılması ilə bağlı Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə müəyyən edilmiş maddi yardımın verilməsinə nə vaxtdan başlanacaq?
- Buğda istehsalçılarına hər hektar buğda səpininə görə 40 manat dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına yardımın verilməsi ilə əlaqədar sənədlərə artıq baxılıb. rayonlar üzrə cəmi 154330 buğda istehsalçısına 20,2 mln. manat vəsaitin verilməsi barədə müvafiq qərar qəbul edilib. Bütün sənədlər keçən ilin dekabrında Maliyyə Nazirliyinə və "Kapital bank" ASC-nin yerli rayon şöbələrinə təqdim edilmək üçün rayon icra hakimiyyətlərinə göndərilib.Düşünürəm ki, bu qərar respublika əhalisinin ərzaq buğdasına olan tələbatının daxili istehsal hesabına ödənilməsinin yaxşılaşdırılması baxımından əhəmiyyətlidir. Bu buğda istehsalçılarının stimullaşdırılmasına, sahənin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərir.