Azərbaycan, Bakı, 23 sentyabr /Trend, müxbir T.Cəfərov/
İranın Milli Maraqların Müdafiəsi Təşkilatının rəhbəri Səid Yari hesab edir ki, Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedevin İrana S-300 raket əleyhinə müdafiə sisteminin verilməsinin qadağan edilməsi haqqında imzaladığı fərman Rusiyanın öz milli mənafeyinə, regionun iki əhəmiyyətli ölkəsinin (Rusiya və İranın) qarşılıqlı hüquqlarına uyğun və BMT TŞ-yə daimi üzv olan ölkələrlə həmrəylik nümayiş etdirmək məqsədi ilə atılmış bir addımdır.
"Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının (BMT TŞ) veto hüququ olan 5 daimi üzvündən biridir və İranın nüvə proqramı ilə bağlı müzakirə aparan BMT TŞ-nin 5+1 qrupunda yer alır, Rusiya müstəqil şəkildə öz milli mənafeyinə, regionun iki əhəmiyyətli ölkəsinin (Rusiya və İranın) qarşılıqlı hüquqlarına uyğun şəkildə işlər görməklə yanaşı, bəzi məqamlarda BMT TŞ-yə daimi üzv olan ölkələrlə həmrəylik nümayiş etdirməlidir", - Yari deyib.
Rusiya Prezidenti Dimitri Medvedyev ötən gün İrana S-300 raket əleyhinə müdafiə sistemi, hərbi təyyarələr, hərbi gəmilər və zirehli texnikaların verilməsinin qadağan edilməsi, İranın nüvə proqramının fəaliyyətlərində əlaqəsi olan bəzi şəxslərin Rusiyaya gəlməsinin qadağan olunması və sığorta şirkətlərinin İran ilə əməkdaşlığına limit qoyulması haqqında üç fərman imzalayıb. Rusiya bundan əvvəl, 2010-cu ilin may ayında BMT Təhlükəsizlik Şurasının İranın nüvə proqramına qarşı 1929-cu saylı qətnaməsinə müsbət səs verib və ölkə rəhbəri fərmanları bu qətnamənin icrası məqsədi ilə imzalayıb. Medvedevin imzaladığı fərmandan sonra, BMT Baş Assemblyasının iclasında iştirak etmək üçün Nyu-Yorkda səfərdə olan Rusiyanın xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkov jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, Medvedevin fərmanı Rusiya-İran hərbi əməkdaşlığının pozluması anlamına gəlmir. Rusiya iddia edir ki, BMT TŞ-nin 1929 saylı qətnaməsi çərçivəsində İran ilə əməkdaşlığını limitləşdirib və qətnamədən kənar addım atmaqda maraqlı deyil. Rusiya dəfələrlə Avropa və ABŞ-ı İrana qarşı birbaşa sanksiyalar tətbiq etdiklərinə görə tənqid edib.
Yarinin fikrincə, Rusiya Buşəhr nüvə reaktorunun işə salınmasında müsbət addım (İrana qarşı) atıb. Bu reaktora lazım olan yanacağı İrana təhvil verib. Bu səbəbdən ABŞ və digər Qərb ölkələri Rusiyanı sıxışdırırlar. "Qərb ölkələri Rusiyanın gördüyü bu işin BMT TŞ və 5+1 qrup ölkələrinin qərarlarına zidd istifadə oluna biləcəyindən ehtiyatlanırlar. Ona görə də Rusiyanın İrana qarşı atdığı bu addımın İran-Rusiya və RF ilə Qərb ölkələri arasında münsibətləri balanslaşdırmaq məqsədi ilə atıldığını hesab etmək olar", - nüvə məsələləri üzrə iranlı ekspert Səid Yari telefonla Trend-ə müsahibəsində bildirib.
Avqust ayının sonunda Rusiya Buşəhr nüvə stansiyasının rəsmi açılışını həyata keçirib. İki ölkə arasında 1995-ci ildə bağlanmış müqaviləyə əsasən, Rusiya Buşər stansiyasının 10 illik yanacaq təminini üzərinə götürüb. Hazırda Rusiya 84 ton uran yanacağını (bir illik yanacaq) İrana təhvil verib.
Yari düşünür ki, Medvedevin imzaladığı fərmanların bir çox hissəsi təbliğat xarakterlidir. "Rusiya pərdə arxasında İran İslam Respublikasına qarşı götürdüyü öhdəliklərə sadiqdir. Rusiyanın atdığı bu addım formal xarakterlidir. Rusiya bu hərəkəti ilə BMT TŞ-nin digər daimi üzvlərini razı salmaq niyyətindəir və demək istəyir ki, tamamilə İran tərəfdə deyiləm, eləcə də sizin tərəfinizdəyəm", - Yari deyib.
Onun fikrincə, Rusiya BMT TŞ-nin digər üzvlərini razı salmaq üçün belə bir addım atıb.
Yarinin sözlərinə görə, Rusiyanın özünü dominant hesab edən ölkələrlə hesablaşıb və hesablaşacaq. "Ola bilsin ki, Rusiya İranla əməkdaşlığı ilə bağlı detallı məlumatları özlərini dominat hesab edən ölkələrə (ABŞ və Qərb ölkələri) təhvil versin və bəzi şəraitdə İrana hücum və məlum hədəflərin məhv edilməsi ilə bağlı məlumatları İranın düşmənlərinin ixtiyarına versin", - Yari deyib.
İranlı ekspertin fikrincə, Rusiya tamamilə öz milli maraqları, özlərini dominat hesab edən ölkələrlə hesablaşma əsasında öz xarici siyasət və milli təhlükəsizlik doktrinasını hazırlayıb və öz hərəkətlərinə davam edir.
Rusiya ilə İran arasında hərbi əməkdaşlığı çıxmaq şərtilə maliyyə dövriyyəsi 2008-ci ildə 3,7 milyard, 2009-cu ildə isə 3 milyard dollar təşkil edib.
Yarinin fikrincə, İran bilir ki, Rusiyaya çox güvənmək olmaz və müəyyən şərtlər əsasında onunla davranmaq lazımdır.
"İran və Rusiya çox güvənməmək və müəyyən şərtlərlə yanaşma əsasında öz əməkdaşlıqlarını davam etdirəcəklər", - Yari deyib.
Qərb İranın nüvə silahı istehsal etməyə səy göstərməsində şübhələnir. İndiyədək BMT TŞ İrana qarşı 5 qətnamə çərçivəsində 4 dövr sanksiya tətbiq edib. İran nüvə proqramının fəaliyyətinin sülhməramlı olduğunu deyir.