Bakı. Trend:
Son illərdə Azərbaycan enerji sektorunda qaz ixracatı ilə beynəlxalq arenada öz mövqeyini möhkəmləndirib.
Bu günə qədər əsasən Avropa ölkələrinə yönələn qaz ixracatı artıq yeni bir istiqamət – Yaxın Şərq coğrafiyası ilə genişlənir. 2025-ci ilin ortalarında Suriyaya qaz ixracı məsələsinin müzakirə edilməsi və texniki infrastrukturun yenidən qurulması bu prosesin real mərhələyə keçdiyini göstərir.
Azərbaycan bu günə qədər 12 ölkəyə qaz ixrac edir. Bunlar əsasən Avropa ölkələri, Qafqaz və region ölkələri və digər alıcılardır.
Bu marşrutlar əsasən Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə həyata keçirilir. Lakin indi gündəmdə olan Yaxın Şərq istiqaməti bu siyahıya Suriyanın daxil olması ilə 13-cü ölkə kimi əlavə olunması deməkdir. Bu, Azərbaycanın ixrac coğrafiyasının əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsi və enerji diplomatiyasının daha da güclənməsi deməkdir.
Türkiyə-Suriya qaz kəməri artıq bərpa olunub və texniki olaraq
Azərbaycan qazının Suriyaya çatdırılması mümkündür.
Suriya-İordaniya qaz kəməri müharibə dövründə zədələnsə də, onun
yenidən qurulması mümkündür. Bu bərpa Azərbaycan qazının İordaniya,
oradan isə Misir və digər Şimali Afrika ölkələrinə çatdırılması
üçün perspektiv açır.
Suriya özü enerji resursları baxımından kənar ölkəyə çevrilib və enerji idxalına ehtiyacı var. Eyni zamanda onun geostrateji mövqeyi — Aralıq dənizi və Yaxın Şərqə çıxışı onu tranzit ölkəyə çevirə bilər. Beləliklə, Azərbaycan qazı yalnız Suriyaya deyil, oradan Misir, İordaniya, hətta Livan kimi ölkələrə də ixrac oluna bilər.
Azərbaycan uzun müddətdir “enerji körpüsü” funksiyasını icra edir. İndi bu rol Qərb və Yaxın Şərq arasında enerji bağlayıcısı olmaqla daha da genişlənə bilər.
Türkiyə artıq özünü enerji habına çevirib və Azərbaycanın qazının Yaxın Şərqə çatdırılmasında əsas keçid ölkədir. Bu, Azərbaycan-Türkiyə strateji müttəfiqliyini daha da möhkəmləndirir.
Azərbaycan təkcə qaz ixracında deyil, elektrik enerjisi ixracı sahəsində də sürətli inkişaf mərhələsindədir.
Yaşıl enerji potensialı (xüsusən Qarabağ və Naxçıvanda) artır. Regional şəbəkələrin bərpası ilə Azərbaycan Yaxın Şərqə elektrik ixrac edən ölkəyə çevrilə bilər. Bu, həm də Azərbaycanın enerji mənbələrinin diversifikasiyası baxımından strateji üstünlükdür.
Yaxın Şərqə qaz və enerji ixracı Azərbaycanın dövlət gəlirlərini artıracaq. Yeni bazarlar, xüsusilə enerji böhranı ilə üzləşən regionlar üçün etibarlı və davamlı təchizat mənbəyi Azərbaycanı daha da cəlbedici edir. Qaz ixracının artması fonunda SOCAR və tərəfdaş şirkətlərin investisiya imkanları genişlənir.
Azərbaycan qazı üçün Yaxın Şərq istiqaməti sadəcə coğrafi genişlənmə deyil, həm də geosiyasi nüfuzun artması, iqtisadi gəlirlərin diversifikasiyası və enerji təhlükəsizliyinə töhfə anlamına gəlir. Suriyanın qaz alıcısı və tranzit ölkəyə çevrilməsi bu strategiyanın mərkəzində dayanır. Azərbaycan artıq təkcə Avropanın enerji təhlükəsizliyinə deyil, Yaxın Şərqin enerji sabitliyinə də mühüm töhfə verə biləcək ölkəyə çevrilməkdədir.