Azərbaycan, Bakı, 08 avqust / Trend , müxbir D.Xatınoğlu, T.Cəfərov, E.Tariverdiyeva/ İranın nüvə məsələsi üzrə Qərb ilə müzakirələrdə nümayəndə heyətinin rəhbəri Səid Cəlilinin Qərbə ünvanladığı cavabda "müəyyən şübhələri aradan qaldırmaq" məsələsinin vacibliyinin qeyd olunması tərəflər arasında müzakirələrdə qaranlıq məqamların olmasını göstərir.
"Iran və Qərb arasında nüvə məsələsi üzrə danışıqlarda hər iki tərəf üçün qaranlıq məqamlar var" - deyə, İranın nüvə məsələsi və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Əli Yari Trend -a bildirib.
Avqustun 7- də MAQATE - nin Baş katibi Məhəmməd əl-Bəradeinin müavini Olli Heynonen (Olli Heinonen) Qərbin İrana yönəlmiş "hərbi xarakterli nüvə sınaqları" ittihamları haqda müzakirə etmək üçün Tehrana səfər edib. Röyter-in yaydığı məlumata əsasən, Heynonen "İranın nüvə silahı istehsal etmək cəhdlərilə bağlı əldə olunmuş faktlara" aydınlıq gətirmək üçün İrana səfər edib.
Yari hesab edir ki, MAQATE İranın nüvə proqramı ilə bağlı 2006 - cı ildən indiyədək İranla müzakirələr aparır və İran bu keçən ilədək bu ittihamların hamısına aydınlıq gətirib, lakin ABŞ -ın təzyiqi nəticəsində, Tehrana qarşı yeni ittihamlar yürüdülüb və bu ittihamlar tamamilə siyasi məqsəd daşıyır. "MAQATE İranla altı məsələ üzərində 2006-ci ilin avqustunda danışıq apardı. İranın P1 və P2 növlü sentrifuqaları, (Adı çəkilməyən bir tədqiqat mərkəzində) radioaktiv
şüaların mənşəyi, Platiniumun sınağı, MAQATE-nin İranın nüvə obyektlərinə nəzarətinin səviyyəsi və protokolların icrası, həmçinin, Ərak şəhərində ağır su istehsalı zavodu üzrə dəfələrlə müzakirələr aparılıb və iyun ayında İranın MAQATE - dəki nümayəndəsi bildirdi ki, İran bütün şübhələrə yetərincə aydınlıq gətirib" - deyə, Yari cümə axşamı telefonla Tehrandan bildirib.
ABŞ -ın İran məsələləri üzrə hökümət məsləhətçisi Thomas R. Mattair Trend -a elektron poçt vasitəsilə bilidirib ki, İran uranı zənginləşdirmək niyyətindədir və bu hüquqa malik olduğunda israrlıdır və bu istiqamətdə 2004 -2005 - ci illərdə baş tutmuş danılıqlar zamanı uranın zənginləşdirilməsi proqramını dayandırmışdı, amma indi bu addımı atmaq fikrində deyil.
Qərbin təkliflərində qeyd olunmuşdu ki, 6 həftə davam edəcək danışıqlarda İran uranın zəngiləşdirilməsini və emalını dondursun, məsələn, heç bir yeni sentrifuqa quraşdırmasın və P5+1 formatı da, öz növbəsində, BMT TŞ- nin İran əleyhinə yönəlmiş qərarlarını dondurmuş olacaq.
İran "dondurmaya qarşı dondurma" təklifini qəbul etmədi. İran indi bəyan edir ki, əgər P5+1 formatı təkliflərini və aydın şəkildə izah edərsə, o zaman İran bu təklifə aydın cavab verəcək.
Fransada fəaliyyət göstrən iranlı politoloq Hüseyn Lacevərdi də hesab edir ki, əsas problem budur ki, İran və Qərb nüvə məsələsi ilə əlaqədar bir-birinə təkliflər paketi hazırlayıb. Qərbin Tehranın təkliflərinə cavabı İrana qaranlıqdır .
"İran özünün Qərbə göndərdiyi təkliflər zərfində, Qərbdən uranın zənginləşdirilməsi proqramının davam etdirilməsini istəyib və nüvə texnologiyasını əldə etmək müqabilində, İraq, Əfqanıstan və Livanda sakitlik yaradacağına söz verib" - Lacevərdi deyib.
"İran Qərbin cavabından sonra müzakirələrə keçmək istəyir. Bu isə, Qərbin marağında deyil" - deyə, İran Tədqiqatçılar Assosiasiyasının sədri Lacevərdi cümə günü telefonla Trend -a bildirib.
Yari bu haqda bildirir ki, Qərb İranın təkliflər zərfinin bəzi bəndlərilə razılaşmayıb, buna görə də, İran çalışır ki, hər iki tərəfin təklifləri arasındakı müştərək məqamlar müzakirə olunsun.
Lacevərdi hesab edir ki, İran - Qərb müzakirələrinə gəldikdə, Altılıq ölkələri bu dəfə İranın nüvə proqramına qarşı daha yaxın mövqe tutublar və İran məcburdur ki, tezliklə konkret şəkildə - vaxtı uzatmadan -- Qərbə cavab versin ki, nüvə proqramında mövqeyini dəyişmək istəyir, yoxsa yox. "Məncə, nəhayət , İran Qərbə güzəştə gedəcək" - deyə, Lacevərdi hesab edir.
BMT TŞ İrandan tələb edib ki, uranı zənginləşdirmə proqramını dayandırsın. BMT TŞ indiyədək İrana qarşı dörd Qətnamə qəbul edib.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan [email protected]