İran, Tehran, 17 oktyabr / Trend A.Namdari / Amerika, Qərb və BMT Təhlükəsizlik Şurasının getdikcə artan sanksiyaları ilə üzləşən İran öz iqtisadi siyasətini bu sanksiyalara uyğun şəkildə qurur. İran ticarət məsələlərində üzünü Qərbdən Şərqə doğru çevirir və ehtimal olunur ki, neftin qiymətinin artması İranı sanksiyalarından qorusun.
İran Mərkəzi Bankının sabiq müşaviri Bijən Bidabad Trend - a bildirib ki, hökumət sanksiyaların ehtimal olunan təsirinin qarşısını almaq məqsədilə lazım olan tədarükü görüb və bu səbəbdən Əhmədinejad valyuta ehtiyatının dəqiq miqdarını açıqlamır.
Amerikanın "İstratfor" Strateji Araşdırmalar Mərkəzi oktyabrın 16-da məlumat yayıb ki, neftin qiymətinin azalması göstərir ki, Amerika İrana təzyiq üsün nəzəri cəhətdən İranın neft emalına və satışına yeni sanksiyalar tətbiq edə bilər. Lakin Amerikanın bu məsələdə Avropa ölkələri və digər ölkələrin dəstəyinə ehtiyacı var.
İran prezidenti Mahmud Əhmədinejadın ötən həftə İranın ehtiyat valyuta fondunun həcminin məxfiliyi barədə bildirib.
Bidabadın fikrincə, İran rəsmiləri BMT Təhlükəsizlik Şurasının sanksiyalarının verə biləcəyi ziyanı azaltmaq məqsədi ilə məxfi olaraq ehtiyat valyuta fondundan istifadə ediblər, ona görə də bu fondun dəqiq həcmi parlament nümayəndələrinə təqdim edilməyib.
Bidabad bildirib ki, İran ehtiyat valyuta fondunu sanksiyalara qarşı sipər kimi istifadə edir və buna görə də fondun həcmini daxildə məxfi saxlayırlar.
Bidabad həmçinin qeyd edib ki, İranın ehtiyat valyuta fondunun təqribi həcmi dünyanın maliyyə qurumlarına məlumdur, İran fondun həcmini onlardan təmamilə məxfi saxlaya bilmir.
BMT Təhlükəsizlik Şurası indiyədək İrana qarşı 5 qətnamə tətbiq edib. Təhlükəsizlik Şurası İrandan uranın zənginləşdirilməsi proqramını dayandırmağı tələb edir, İran rəsmiləri indiyədək bu tələbə etinasız yanaşıb.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvi olan və bu təşkilatın qətnamələrini "veto" edə bilən Çin cari ildən İranın ən böyük ticarət ortağına çevriləcək. İranın aylıq investisiya statistikasına əsasən, Almaniya və digər Avropa ölkələri 10 ilə yaxındır ki, İranın ən böyük ticarət ortağıdır.
"Vaşinqton post" qəzetinin 2007-ci ilin mart ayında verdiyi məlumatda bildirilir ki, Avropanın 40-a yaxın bankı Ağ Evin təzyiqləri nəticəsində İranla ticarət əlaqələrini kəsib. Amma İran bəzi Asiya bankları, islami maliyə qurumları və kiçik banklar tərəfindən öz neftini dünya bazarlarında satışa çıxarır. Ehtimal olunur ki, bu banklar İranda Qərbin maliyə qurumlarının yerini doldurmağa çalışacaqlar.
İran ötən ildən öz neftinin satışını dollarla yox, avro və yen ilə aparır. İran həmçinin müştərilərinin Amerikanın sanksiyaları ilə üzləşməməsi üçün neftini üçüncü şəxs tərəfindən satır.
"Ayətullahlar hökuməti" kitabının müəllifi və Corc MisonUniversitetinin araşdırmaçısı Şaul Bəxaşın fikrincə, İran neftinə olan tələbat və dünya bazarında neftin qiyməti göstərir ki, İran həmişə öz neftinin istehlakçısı olan ölkələrdə nüfuzunu artırmaq şansına sahibdir.
İranın neft gəlirləri cari ildə büdcədə nəzərdə tutulandan daha çox olub, İranın büdcəsində neftin orta qiyməti hər barel üçün 60 dollar nəzərdə tutulub. Amma son aylarda neftin qiyməti hər barel üçün 140 dollara çatmışdı.
Belə düşünülə bilər ki, Əhmədinejadın hökuməti neftdən gələn gəlirlərlə sosial xərcləri artıracaq, lakin indiyədək bu müşahidə olunmayıb. İran prezidentinin strateji proqramlaşdırma və büdcə üzrə müavini Rəhim Məmbininin cari həftədə büdcədən 7 trilyon tümənin çatışmaması haqda söylədikləri buna sübutdur. Bu məsələ göstərir ki, Əhmədinejad hökuməti neft gəlirlərinin bir qismini vədlərinin əksinə olaraq sanksiyalar artacağı və müharibə baş verəcəyi təqdirdə onun qarşısında daha dözümlü olacaq ehtiyat valyuta fonduna keçirib.
Əhmədinejadın ehtiyat valyuta fondunun həcmi barədə məlumat verməməsi və ötən il İranın neft nazirinin bu ölkənin bəzi banklarına qarşı qoyulan sanksiyalardan sonra "dövlət öz daxili gücü və ehtiyat valyuta fondu hessabına sanksiyaların təsirini azaltmağa qərər verib" deyə söyləməsi buna sübutdur.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan [email protected]