Azərbaycan banklarının valyuta risklərinin azaldılması üçün bəzi birja alətlərinin tətbiqi təklif edilir

Azərbaycan, Bakı, 13 mart/ Trend , müxbir İ.Xəlilova/ Azərbaycan Milli Bankının ikivalyutalı səbət (dollar və avro) əsasında məzənnə siyasətinin aparılması üzrə 11 mart qərarı, manatın məzənnəsinin dollara nisbətən dəyişkənliyinin təqribən üç dəfə artması ilə əlaqədar, vaxtında atılmış addımdır. Bu barədə cümə axşamı Bakı Banklararası Valyuta Birjasının (BBVB) Fərhad Əmirbəyov məlumat verib. Bunun nəticəsində, valyuta riskləri nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb.

Başlanğıc mərhələdə səbətdə EUR/USD valyutalarının nisbəti 25 faizin 75 faizə təklif edilib.

"Lakin beynəlxalq bazarda FOREX vəziyyətə əhəmiyyətli şəkildə qeyri-müəyyənlik gətirir. Belə ki, dollar aparıcı dünya valyutaları, birinci növbədə isə, avroya nisbətən sürətlə düşür. Buna görə, manatın dollara nisbətən möhkəmlənməyə nə qədər davam edəcəyini söyləmək çətindir", - Əmirbəyov bildirib.

Daxili maliyyə bazarında avronun payı 2007-ci ildə 2006-cı ildəki dörd faizdən 9,9 faizədək artıb.

Valyuta birjası daxili bazarda Avropa valyutasının müntəzəm kotirovkası haqqında banklara artıq müraciət edib. Belə ki, bu alət üzrə, yüksək marja qoyulub və müvafiq olaraq, gəlirlik də yükəskdir. Bununla yanaşı, birja rəhbərinin rəyinə görə, avroya təlabat azalmayacaq.

Valyuta bazarında vəziyyətin dəyişməsi ilə bankların valyuta risklərinin, bank likvidliyinin idarə edilməsi ilə bağlı böyük çətinlikləri olacaq. Bu problemlərin həlli üçün yaxın perspektivdə birja alətləri - valyuta svoplarının (artıq BBVB-nin valyuta sistemində mövcuddur), forvardların tətbiq edilməsi planlaşdırılır. Onlar müxtəlif risklərin bağlayır və bank xəzinədarlıqlarına valyuta məzənnələrinin dəyişkənliyi şəraitində manerv etmək imkanı yaradır. Svoplar banklararası əməliyyatlarda əsas alət kimi çıxış edə bilərlər. Lakin forvardlar təkcə banklararası bazarın aləti kimi deyil, bank və onun müştəriləri arasında əməliyyat keçirməyə imkan verən alət kimi də maraqlı ola bilər.

"Hazırki vəziyyətdə kommersiya banklarının öz iri müştəriləri ilə maliyyə planını müzakirə etməsinin mənası yoxdur. Müştərilərin təlabatından asılı olaraq, üç ayadək zaman kəsiyində banklar özlərinin və müştərilərinin risklərini forvard və svoplar vasitəsilə idarə edə bilərlər", - birja rəhbəri hesab edir.

Onun rəyinə görə bu, bank likvidliyini daha yaxşı idarə etmək və banka müştərilər qarşısındakı öhdəliklərini indikidən daha qısa müddətdə icra etmək üçün vacib olan ehtiyatları səfərbər etməyə imkan yaradacaq.

Birja hesab edir ki, TOM alətinin inkişafı (növbəti günə valyutalaşdırma ilə birja əqdləri) da, banklara riskləri azaltmaq imkanı verəcək. Hazırda, əqdlərin böyük bir hissəsi gün ərzində (TOD və ya T+0) valyutalaşdırılır ki, bu da bank risklərini artırır. Belə ki, onlar təkcə əqd bağlamalı deyil, həm də hesablama aparmalıdırlar.

Məqalə müəllifinin ünvanı: [email protected]