Fransa, Strasburq, 29 yanvar / Trend , müxbir A.Məhərrəmli/ Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) "Gürcüstanla Rusiya arasında müharibənin nəticələrinə dair" 1633 saylı Qətnamənin yerinə yetirlməsinə aid hesabat üzrə Monitorinq Komitəsinin məruzəçisi, belçikalı deputat Lük van den Brandenin (Luc van den Brande) cümə axşamı Trend -a verdiyi eksklüziv müsahibə
- Qətnamə ilə bağlı müzakirələrin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?
- Müzakirələrin nəticələri ilə bağlı deyə bilərəm ki, qəbul olunan Qətnamə sadəcə 2008-ci ilin oktyabrındakı vəziyyətlə indiki vəziyyəti dəyərləndirmə xarakteri daşımır. Bu sənəd həmçinin hər iki ölkə, o cümlədən Abxaziya və Cənubi Osetiya arasında ən yaxşı qarşılıqlı anlaşmalara gətirəcək yeniliyin axtarışındadır. Konkret bir misal gətirəcəm. Hamı təkid edir ki, Cənubi Osetiyaya istər cənubdan, istərsə də şimaldan sərbəst giriş olsun. Mənim bu müzakirələrdən sonra gəldiyim qənaət budur ki, baş verən müharibəyə və onun nəticələrinə dair əks mövqelər var. Bu, həm də qəribədir. Ruslar və gürcülər əgər belə demək mümkündürsə, "tarixi düşmən" olmayıblar. Dialoqu davam etdirmək və hansı işlərin yerinə yetirilib-yetirilmədiyini açıq söyləmək lazımdlr. Mövqelərin fərqliliyinin çox böyük olmasına baxmayaraq, bu müzakirələrdən sonra məndə ümid yaranıb.
Lakin biz bu gün qarşıya qoyulan vəzifəni yerinə yetirməmişik. Buna görə müzakirələri, dialoqu daha təsirli formada davam etdirmək üçün rus və gürcü deputatların, eləcə də Abxaziya və Cənubi Osetiyanın da nümayəndələrinin qatılacağı Komissiyanın, daha doğrusu "dialoq masası"nın yaradılmasının zəruriliyi qeyd edildi.
Sözügedən ərazilərin nümayəndələrinin yaradılacaq Komissiyada iştirakının Gürcüstanı qıcıqlandırmasına gəldikdə, biz bir daha aydın şəkildə təkrar etdik ki, bir dövlətin ərazi bütövlüyü təməl prinsipdir. Bu, qəbul olunan sənəddə də əksini tapıb. Digər başqa bir məqam var ki, onu tərəflərin ümidinə qoymaq olmaz. Mübahisəli ərazilərin statusunun qəbul edilib-edilməyəcəyindən asılı olmayaraq, burada insanlar yaşayır. Bu isə status məsələsinə aydınlıq gətirilməyənə qədər, bu regionlarla maraqlanmamağa əsas vermir. Biz hesabat və qətnamədə qeyd etmişik ki, Abxaziya və Cənubi Osetiyada yaşayan əhali insan haqlarının müdafiəsi mexanizmlərindən və böyük AŞ ailəsinin müdafiəsindən bəhrələnməlidir. Buna görə, biz effektiv şəkildə bu regionlarda yaşayan insanlara İnsan Haqları Konvensiyasında təsbit olunmuş hüquqları təmin etmək üçün tam Fəaliyyət planının həyata keçirilməsini təklif etmişik. Statusla bağlı prinsipial problem var, amma biz insan haqları və fundamental təminatların tapdanmasına göz yuma bilmərik.
- Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyinin tanınmasını ləğv edəcəyinə inanırsınızmı?
- Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyinin tanınmasını ləğv etmək məsələsində bədbinəm. Mən onların bu tanınmanı ləğv edəcəkləri qənaətində deyiləm. Ruslar təkcə Strasburqda yox, digər yerlərdə də bildirirlər ki, siz istədiyinizi tələb edə bilərsiniz, amma sözügedən separatçı regionların müstəqilliyinin ləğvinə "yox" deyəcəyik. Bu məsələdə bədbin olmaqla yanaşı, digər tərəfdən bir nikbinlik ruhu da var. Cenevrədə keçirilən görüşlərə böyük əhəmiyyət vermək lazımdır. Düzdür, bu, zaman tələb edəcək. Burada 12 avqust 2008-ci ildə imzalanmış altı bəndlik sülh müqaviləsinin bir bəndi müzakirə olunur. Ümid edək ki, bu çərçivədə hansısa irəliləyiş əldə olunacaq.
- Sizcə, AŞ-nın sanksiya mexanizmləri kifayət qədər təsirlidirmi?
- Avropa Şurası sanksiyalar mexanizminin effektivliyinə gəldikdə, həmişə nəyisə zorla qəbul etdirmək olmaz. Təklif etmək lazımdır. Qarşı tərəfləri, siyasiləri birgə işləmək istiqamətinə yönəltmək lazımdır. Biz anlaşmanın limitinə qədər getməliyik. Fikirləşirəm ki, sanksiyalardan danışmaq, könüllü surətdə addımbaddım birlikdə keçmək istədiyimiz yolun iflası olardı. Sanksiyalar mexanizmi daha asan yol olsa da, bundan çox ehtiyatla istifadə etmək lazımdır. Mən isə dialoq, düşünmək yolunu və masa ətrafında münaqişə tərəflərinin nümayəndələrinin olmasını üstün tuturam.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]