Azərbaycan, Bakı, 16 may / Trend /
Leyla Abdullayeva, TrendCapitalanalitikmərkəzinineksperti
Azərbaycanda rəqabət haqqında məcəllənin qəbulu ölkədə sahibkarlıq fəaliyyətinin artımına böyük təkan verə və keyfiyyətli məhsul istehsalına diqqətin gücləndirilməsinə stimul ola bilərdi.
Bu gün Azərbaycanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olmaq üzrə olduğu və xarici istehsalçılar tərəfindən ciddi rəqabətlə (onların məhsulu yerli məhsulu daha ucuz və daha keyfiyyətli ola bilər) üz-üzə gəlməyə hazırlaşdığı bir məqamda, milli sahibkarların sığortalanması üzrə tədbirlərin müvafiq normativ aktlar çərçivəsində vaxtında nəzərdən keçirilməsi məqsədəuyğundur.
Rəqabət haqqında məcəllənin hazırlanması məhsul bazarlarında azad rəqabətin inkişafı üçün cəlbedici və şəffaf şəraitin yaradılması, rəqabətin qarşısının alınması və bazar iştirakçıları arasında sövdələşmə faktlarının aşkar edilməsi üçün dəqiq mexanizmlərin müəyyən edilməsi iqtisadi sahələrin "gizli" inhisarlaşdırılmasının qarşısının alınması, antiinhisar orqanın rol və səlahiyyətinin gücləndirilməsi, onun fəaliyyət səmərəliliyinin artırılması üçün vacibdir.
Azərbaycanda rəqabət sahəsində idarəetmənin vacibliyi iki il əvvəl taxıl qiymətlərinin artımı zamanı müşahidə olunan vəziyyətlə sübut olunur. O zaman cəmiyyətdə qiymət sövdələşməsi və taxıl bazarının inhisarlaşdırılması barədə bəyanatlar səslənirdi və bu fikirlər qanunvericilikdəki boşluqlar səbəbindən əsassız da deyildi.
Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, antiinhisar idarəetmə sistemi iqtisadiyyatın inkişaf və yenilənməsindən geri qalmamalıdır. Dünya ticarətinin qloballaşması, iqtisadi sərhədlərin açıqlığı, həmçinin biznesin aparılmasının yeni formalarının peyda olmasını nəzərə almaq lazımdır. İqtisadi durum dəyişdikcə yeni biznes formaları, sahibkarların hüquqlarının müdafiəsi üzrə yeni tələblər ortaya çıxır.
Rəqabət haqqında qanun bir çox ölkələrdə mövcuddur və dəfələrlə əlavə və dəyişikliklərə məruz qalıb. Üstəlik, hər yerdə bu qanun fərqlidir. Demək olar ki, bütün ölkələrdə antitrest qanunvericiliyi mövcuddur. Məsələn, Almaniyada sahibkarlar arasında sövdələşmələr qanunvericiliklə qadağan edilib. Müxtəlif müəssisələrin birləşmə hüququ kartellər üzrə federal qurum tərəfindən alim və iqtisadçıların olduğu müstəqil komissiyanın rəyi əsasında verilir. Çünki bazar münasibətlərinin əsasında azad rəqabət dayanmalıdır. Bu tədbirlərə kiçik biznes müəssisələrinin dəstəklənməsi də daxildir. ABŞ və Yaponiyada çox sərt antitrest qanunvericiliyi fəaliyyət göstərir. ABŞ-dakı müvafiq qanunvericiliyin xüsusiyyəti inhisarların ümumiyyətlə qadağan olunması, yəni onların əvvəlcədən qanunsuz elan edilməsidir. Qərbi Avropa antiinhisar qanunvericiliyi isə inhisarçılıq təcrübəsinin onun mənfi nəticələrinin aradan qaldırılması yolu ilə idarəedilməsi üzərində qurulub.
Qəbul edilən normativ-hüquqi aktlar sahibkarlara biznesdə yeni imkanlar açaraq rəqabətin güclənməsinə yardımçı olmalı, iqtisadi resursların optimal bölünməsi, məhsul və yüksək səviyyəli xidmətlərə aşağı qiymət qoyulmasına təsir etmək yolu ölkənin iqtisadi göstəricilərini yaxşılaşdırmalıdır.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]